Nauki przyrodnicze [2024-12-24]

Zmarł dr Miral Dizdaroglu

— Redakcja

13 grudnia 2024 r. zmarł dr Miral Dizdaroglu, ekspert w dziedzinie analizy uszkodzeń materiału genetycznego (DNA), doktor honoris causa Akademii Medycznej w Bydgoszczy. Miał 79 lat.

Dr Miral Dizdaroglu urodził się w Turcji 7 kwietnia 1945 roku. W roku 1968 otrzymał stypendium rządu Republiki Federalnej Niemiec i rozpoczął pracę w Centrum Badań Jądrowych, związaną z konserwacją żywności na drodze naświetlania promieniowaniem jonizującym. W roku 1971 na Uniwersytecie w Karlsruhe uzyskał stopień doktora z zakresu fizykochemii. Następnie przez 7 lat pracował w Instytucie Maxa Planca, gdzie - jako pierwszy na świecie - zauważył mechanizm powstawania pęknięć w DNA pod wpływem wolnych rodników tlenowych. W roku 1978 dr Dizdaroglu został wyróżniony stypendium Amerykańskiej Akademii Nauk i wyjechał do USA, gdzie w jednym z najbardziej renomowanych laboratoriów armii amerykańskiej (US Army Natick Laboratory) prowadził badania dotyczące wpływu promieniowania jonizującego na białka.

Przez rok wykładał chemię fizyczną w University of Maryland Baltimore County. W 1981 roku przeniósł się do National Institute of Standard and Technology, gdzie pracował do śmieci. To właśnie w tym ośrodku przy pomocy chromatografii gazowej połączonej ze spektrometrią masową opracował nowatorską technikę rozdziału wolnorodnikowych uszkodzeń zasad azotowych wchodzących w skład DNA.

Tytuł doktora honoris causa Akademii Medycznej im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy otrzymał w 2000 roku.

Dr Dizdaroglu był jednym z najwybitniejszych ekspertów w dziedzinie analizy uszkodzeń materiału genetycznego (DNA); opublikował 261 oryginalnych artykułów, w tym kilkadziesiąt napisanych na zaproszenie redakcji renomowanych czasopism naukowych. Opracował oryginalne możliwości metodyczne, co przyczyniło się do otwarcia nowego rozdziału w badaniach wpływu stresu oksydacyjnego na komórki i umożliwiło analizę najbardziej istotnych biologicznie uszkodzeń składników komórek przez reaktywne formy tlenu - oksydatywnych modyfikacji DNA. Jego pozycję w świecie nauki najlepiej uzasadnia bardzo wysoki indeks cytowań (ponad 25 tys. razy) i index Hirsza równy 83.

W uznaniu zasług dr M. Dizdaroglu Amerykańskie Towarzystwo Chemiczne (American Chemical Sciety) przyznało Mu w 1989 roku nagrodę Hillebrand Prize of the Washington DC. Znaczenie tej nagrody najlepiej uzasadnia fakt, że wielu jej laureatom przyznano w latach późniejszych nagrodę Nobla.

Warto dodać również, że dr Miral Dizdaroglu był związany z naszą Uczelnią. W latach  1991-1999 prof. dr hab. Ryszard Oliński, kierownik Katedry i Zakładu Biochemii Klinicznej, przebywał wielokrotnie na stażach naukowych w tym samym laboratorium (w sumie trzy lata). Dwóch innych pracowników Zakładu kierowanego przez prof. Olińskiego - dr hab. Tomasz H. Zastawny i dr hab. Paweł Jaruga - odbyło długoterminowe staże naukowe. Przebywający na długoterminowym stażu (ponad trzy lata) w National Cancer Institute (USA) dr hab. Karol Białkowski również ściśle współpracował z dr Miralem Dizdaroglu.

Dzięki bezpośredniej współpracy z laboratorium dr Mirala Dizdaroglu UMK został dwukrotnie wyróżniony polsko-amerykańskim grantem II Funduszu im. M. Skłodowskiej-Curie pt. "The role of free radical induced damage to DNA in cancer development" w latach 1993-1996 oraz kolejnym pt. "Involment of free radical induced DNA base damage in physiological and pathological process inside living cells"  w latach 1998-2000. Oba zespoły pod kierownictwem profesorów Dizdaroglu i Olińskiego mogły poszczycić się wieloma przygotowywanymi wspólnie pracami naukowymi i opublikowanymi w prestiżowych czasopismach naukowych.