Nauki społeczne [2023-06-12]

Zmarł prof. Piotr Hübner

— Redakcja

8 czerwca 2023 r. zmarł prof. Piotr Hübner, wybitny badacz historii oraz socjologii nauki, wieloletni pracownik i wykładowca w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Miał 79 lat.

Prof. dr hab. Piotr Hübner urodził się 27 maja 1944 r. w Warszawie, w rodzinie o tradycjach nauczycielskich. Studiował w latach 1964-1969 na Wydziale Prawa i Administracji - a uzupełniająco - na Wydziale Historycznym na Uniwersytecie Warszawskim. Jego opiekunem naukowym był profesor Bogusław Leśnodorski. W wyniku represji po wydarzeniach marca 1968 został pozbawiony możliwości pracy na UW, ale dzięki inspiracji Bogdana Suchodolskiego i Bogusława Leśnodorskiego prowadził badania własne z zakresu polityki naukowej w Polsce po II wojnie światowej.

W 1972 r. podjął pracę w Polskiej Akademii Nauk (Instytut Nauk Prawnych, a po roku – Zakład Prakseologii). Zebrał odpisy wielu tysięcy dokumentów, notatki z rozmów z prominentami i ofiarami systemu, a także domową bibliotekę liczącą kilka tysięcy książek, broszur i innych publikacji, obejmującą wiedzę o formach organizacji nauki polskiej w XIX i XX w. Wstępne rezultaty tych badań przedstawił jako pracę doktorską "Pierwszy Kongres Nauki Polskiej jako forma realizacji założeń polityki naukowej państwa ludowego", którą obronił w czerwcu 1973 r. Mimo wysokiej oceny druk książki został zablokowany przez Wydział Nauki KC PZPR – ukazała się ona dopiero w 1983 r. w Wydawnictwie Ossolineum.

W latach 1975-1981 był nauczycielem w XXXVII Liceum Ogólnokształcącym w Warszawie. W roku 1981 aktywnie działał w "Solidarności", pełniąc z wyboru funkcję przewodniczącego Komisji Zakładowej Oświaty Warszawa-Śródmieście. Komisja Prezydium PAN przywróciła mu pracę w Zakładzie Prakseologii i Naukoznawstwa Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Dalsze badania zaowocowały obszerną syntezą "Polityka naukowa w Polsce w latach 1944-1953. Geneza systemu", jej druk został jednak zablokowany przez cenzurę. W 1989 roku uzyskał habilitację na podstawie publikacji "Nauka polska po II wojnie światowej – idee i instytucje".

W końcu 1989 r. i w 1990 r. współdziałał przy obaleniu ustroju komunistycznego, podejmując pracę doradcy w Komitecie do Spraw Nauki i Postępu Technicznego, współtworzył koncepcję reformy polityki naukowej, jako pełnomocnik ministra likwidował Urząd Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń. W latach 1991-1993 był dyrektorem Departamentu Polityki Naukowej Komitetu Badań Naukowych. Wywierał wpływ na ustawodawstwo w sprawach nauki, wspierał odbudowę społecznego ruchu naukowego, m.in. reaktywując Kasę im. Józefa Mianowskiego – Fundację Popierania Nauki i uruchamiając periodyki: "Nauka Polska – Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój" oraz "Problemy Społecznego Ruchu Naukowego". Interdyscyplinarne badania wprowadziły go w nieliczny krąg naukoznawców. W 1995 roku podjął pracę w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Tu zbudował program nauczania nowej subdyscypliny: socjologii instytucji i zrzeszeń.

Do prac książkowych prof. Hübnera zaliczają się: "Polityka naukowa w Polsce w latach 1944-1953. Geneza systemu" (t. I-II, Wrocław 1992), "Siła przeciw rozumowi… Losy Polskiej Akademii Umiejętności w latach 1939-1989" (Kraków 1994), "Zwierciadło nauki: mała encyklopedia polskiej nauki akademickiej" (Kraków 2013). W druku znajduje się jego – licząca dwa tysiące stron – "Encyklopedia polskiej nauki akademickiej" (Wydawnictwo Naukowe UMK). Do września br. będzie ukazywał się także cykl wspomnień Profesora publikowany na łamach "Forum Akademickiego".

Prof. Piotr Hübner zmarł po długiej i ciężkiej chorobie 8 czerwca 2023 r. w Toruniu. Uroczystości pogrzebowe będą miały charakter prywatny.