Życie kampusu [2023-02-20]

Ambasador na Warmii i Mazurach

— Redakcja

Z okazji Święta Uniwersytetu kolejny zasłużony absolwent naszej uczelni otrzymał tytuł Ambasadora UMK. Uhonorowany nim został Janusz Cygański, były wieloletni dyrektor Muzeum Warmii i Mazur oraz współtwórca i prezes Warmińsko-Mazurskiego Klubu Stowarzyszenia Absolwentów UMK.

Pierwszych Ambasadorów UMK ogłoszono w 2015 r. podczas uroczystości towarzyszących jubileuszowi 70-lecia Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Tytuły przyznawane są absolwentom, którzy odnoszą znaczące sukcesy w nauce, kulturze, sztuce, polityce albo działalności gospodarczej i promują Uniwersytet w swojej codziennej pracy. Grono Ambasadorów UMK liczy - z tegorocznymi wyróżnionymi – 46 osób.

Sylwetki Ambasadorów UMK

Janusz Cygański urodził się 26 lutego 1951 roku w Suszu w woj. warmińsko-mazurskim. Liceum Ogólnokształcące ukończył w Iławie. W 1969 r. rozpoczął studia historyczne na Wydziale Humanistycznym UMK w Toruniu. W 1975 roku obronił pracę magisterską pt. "Oblężenie Torunia w 1703 r. w świetle opisu Jakuba Henryka Zernekego", napisaną pod opieką doc. Jerzego Serczyka.

Tuż po studiach został powołany na rok do Szkoły Oficerów Rezerwy w Elblągu i w 1976 r. uzyskał stopień oficerski. W 1982 roku ukończył Podyplomowe Studium Konserwacji Zabytków na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.

Od ponad 45 lat pracuje i działa na rzecz rozwoju muzealnictwa oraz ochrony dziedzictwa kulturowego Warmii, Mazur i Powiśla. W latach 1976 -1982 pracował jako inspektor w Urzędzie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie. Następnie w latach 1982-1987 był dyrektorem Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku, a w latach 1987-2013 – dyrektorem Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Przed emeryturą, na którą przeszedł w styczniu 2019 roku, pracował w Muzeum Zamkowym w Malborku, kierując jego oddziałem na zamku w Kwidzynie.

Największym zawodowym wyzwaniem była dla niego praca w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie i kierowanie tą największą instytucją kultury w regionie przez ponad 25 lat. Oprócz głównej siedziby w olsztyńskim zamku, Muzeum Warmii i Mazur posiadało osiem oddziałów rozsianych na terenie całego województwa: Muzeum Warmińskie w Lidzbarku Warmińskim, Muzeum im. J.G. Herdera w Morągu, Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej w Stębarku, Muzeum Mazurskie w Szczytnie, Muzeum w Mrągowie, Galerię "Zamek" w Reszlu oraz w samym Olsztynie: Muzeum Przyrody i Muzeum - Dom Gazety Olsztyńskiej. Te dwa ostatnie muzea zostały uruchomione podczas kadencji Janusza Cygańskiego. Utworzył także Centralny Magazyn Muzealiów z pracowniami konserwatorskimi oraz Muzealne Centrum Edukacji.

­­­­­­­­­­­­­­­Janusz Cygański w swojej zawodowej działalności kładł nacisk na równomierny rozwój wszystkich muzeów, którymi kierował, tj. na gromadzenie, konserwację i opracowywanie zbiorów, działalność naukową i edukacyjną. Pozyskał do muzealnych zbiorów kilkadziesiąt tysięcy muzealiów, w tym ok. 50 tys. dla Muzeum Warmii i Mazur. Pod jego kierunkiem przygotowanych zostało kilkaset wystaw dotyczących historii, kultury i dziedzictwa przyrodniczego Warmii , Mazur i Powiśla. Sam również był autorem lub współautorem kilku z nich, w tym współautorem i kuratorem stałej wystawy w Muzeum Nowoczesności w Olsztynie.

Przeprowadził szeroki zakres prac konserwatorskich w obiektach zabytkowych, będących siedzibami muzeów, a przede wszystkim na zamkach w Lidzbarku Warmińskim i Olsztynie, na zamku w Kwidzynie oraz w Skansenie w Olsztynku. Wraz ze współpracownikami opracował plany budowy nowego muzeum na Polach Grunwaldzkich oraz konserwacji Wzgórza Pomnikowego i rozbudowy infrastruktury turystycznej. Zrealizował pierwszy etap tego planu.

Janusz Cygański lansował i realizował program muzeum otwartego, żywego, integrującego lokalne społeczności. Przyciągał do muzeum rzesze sympatyków, artystów, uczonych, ludzi biznesu.

Jest autorem lub redaktorem wielu publikacji dotyczących muzealnictwa.

Uczestniczył i nadal uczestniczy w wielu gremiach zawodowych i społecznych. Wchodził w skład Rady do spraw Muzeów i Miejsc Pamięci Narodowej przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz ministerialnej komisji do spraw muzeów rejestrowanych. Wiele lat był członkiem Prezydium Zarządu Towarzystwa Naukowego im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, członkiem założycielem i członkiem Zarządu Warmińsko-Mazurskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, inicjatorem utworzenia Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Stowarzyszenia Muzealników Polskich - przez trzy pierwsze kadencje pełnił funkcję jego prezesa. Był także członkiem Rad Programowych Radia Olsztyn i Oddziału Telewizji Polskiej w Olsztynie oraz wielu innych gremiów, w tym kapituł najważniejszych samorządowych nagród w Olsztynie i województwie.

Jest współorganizatorem Warmińsko-Mazurskiego Klubu Stowarzyszenia Absolwentów UMK. Od powstania Klubu w r. 2011 r. jest jego prezesem. W działalności Klubu kładzie nacisk na wydobywanie i promowanie związków Mikołaja Kopernika - patrona toruńskiej uczelni - z Olsztynem i Warmią. Na łamach biuletynu "Absolwent" przedstawia sylwetki wybitnych absolwentów UMK, którzy swoje zawodowe życie związali z Olsztynem.

Za swoją działalność był wielokrotnie nagradzany i wyróżniany. Przyznano mu m.in.: Złoty Krzyż Zasługi, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" , Srebrny i Brązowy Medal Za Zasługi Dla Obronności Kraju. Wyróżniono go ponadto "Złotą Odznaką Za Opiekę nad Zabytkami" oraz odznakami "Zasłużony Działacz Kultury", "Zasłużony dla Warmii i Mazur", "Za Zasługi dla Turystyki", "Zasłużony dla Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego".

Warmińsko-Mazurski Klub Biznesu przyznał mu tytuł "Osobowość Roku Warmii i Mazur 1998". Jest dwukrotnym laureatem nagrody Prezydenta Olsztyna w Dziedzinie Kultury. Rodzinne miasto Susz przyznało mu swoje najwyższe wyróżnienie - odznakę "Złota Rozalia", a Stowarzyszenie Oficerów 15 W-M Dywizji im. Króla Władysława Jagiełły - tytuł honorowego członka Stowarzyszenia.

Kapituła Nagrody im. Ignacego Krasickiego przyznała mu w 2020 r. prestiżową w regionie Nagrodę - Medal "za całokształt dokonań w dziedzinie muzealnictwa oraz konserwacji zabytków na Warmii, Mazurach i Powiślu".

Janusz Cygański od 1976 r. mieszka w Olsztynie. Jest żonaty, ma córkę, syna i troje wnucząt. Jego hobby to muzykowanie.