Portal informacyjny
Humanistyka i sztuka
Archeologiczna współpraca polsko-litewska
Projekt kierowany przez dr. hab. Grzegorza Osipowicza, prof. UMK z Instytutu Archeologii otrzymał finansowanie w konkursie Narodowego Centrum Nauki DAINA 3 na badania realizowane we współpracy polsko-litewskiej.
Wniosek z UMK pt. "Surowce pochodzenia roślinnego w życiu środkowoholoceńskich społeczności zbieracko-łowiecko-rybackich strefy południowo-wschodniego wybrzeża Morza Bałtyckiego (projekt PARTS)" znalazł się na szczycie listy rankingowej w panelu Nauki Humanistyczne, Społeczne i o Sztuce. Na jego realizację Narodowe Centrum Nauki przyznało 978 125 zł. Jednocześnie Research Council of Lithuania wesprze badania prowadzone przez litewskich partnerów kwotą 118 835 euro.
Projekt PARTS dotyczy roli materiałów roślinnych w codziennym życiu społeczności łowców-zbieraczy epoki kamienia. Choć źródła tego typu zachowują się do czasów współczesnych bardzo rzadko, na stanowisku Šventoji na Litwie datowanym na IV i wczesne III tysiąclecie p.n.e., odkryto niezwykłą kolekcję artefaktów drewnianych, obejmującą tysiące przedmiotów i ich fragmentów, w tym konstrukcje do połowu ryb, łódź dłubankę i słynną drewnianą statuę idola. Obok nich wystąpiły także liczne mniejsze przedmioty, takie jak wiosła, pływaki do sieci, ościenie do łowienia ryb, łuki, strzały, różnego typu pojemniki, styliska siekier i młotki – łącznie ponad 530 okazów. Znaleziska te stanowią najpewniej największą kolekcję wytworów związaną ze społecznościami łowców-zbieraczy-rybaków epoki kamienia w Europie. Dodatkowo na stanowisku w Šventoji odkryto liczącą setki okazów, unikalną kolekcję wytworów z włókien roślinnych, a wśród nich dobrze zachowane sznury o różnym przeznaczeniu, sieci rybackie oraz maty.
fot. Andrzej Romański
Projekt PARTS ma dwa podstawowe cele: archeologiczny, przyczyniający się do lepszego zrozumienia społeczności ludzkich epoki kamienia oraz metodologiczny, odnoszący się do konieczności zbudowania poprawnej metodyki badań dawnych wytworów z surowców roślinnych. Na poziomie archeologicznym głównym celem jest zbudowanie kompleksowej wiedzy na temat wytwarzania i użytkowania produktów wykonanych z surowców roślinnych (drewna i włókien roślinnych) przez społeczności łowiecko-zbieracko-rybackie zamieszkujące Nizinę Wschodniobałtycką w środkowym Holocenie. Z perspektywy metodologicznej głównym celem projektu jest sformułowanie podstaw metodyki analizy traseologicznej artefaktów drewnianych, która będzie dostosowana do ich unikalnych cech, ze szczególnym uwzględnieniem procedury badań zmierzających do interpretacji ich funkcji. Badacze mają w planie również analizę znaczenia procesów podepozycyjnych (wpływających na zabytek po jego zdeponowaniu w ziemi) oraz procesu konserwacji na ślady technologiczne i użytkowe powstające na przedmiotach drewnianych.
Konkurs DAINA 3 był skierowany do polskich zespołów realizujących projekty z zakresu badań podstawowych we współpracy z partnerami z Litwy. Wnioski mogli składać naukowcy ze wszystkich dyscyplin naukowych ujętych w wykazie paneli NCN. Finansowanie po stronie polskiej zapewnia Narodowe Centrum Nauki, zespoły litewskie są finansowane przez Litewską Radę Naukową (Research Council of Lithuania) na podstawie porozumienia zawartego między obiema instytucjami w 2016 roku. Do konkursu DAINA 3 wpłynęło 159 wniosków, a w wyniku dwuetapowej oceny finansowanie otrzymało 17 z nich: 5 w grupie nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS), 7 w grupie nauk ścisłych i technicznych (ST) oraz 5 w grupie nauk o życiu (NZ). Łączna wartość prac polskich zespołów w finansowanych projektach to niemal 15,7 mln zł. Listy rankingowe
