Życie kampusu [2025-11-07]

Legia Akademicka: studia i służba

— Redakcja

Jak łączyć studia uniwersyteckie ze służbą na rzecz obronności kraju? Z okazji Święta Niepodległości przybliżamy projekt Legii Akademickiej, w którym przez osiem edycji wzięło udział blisko 700 osób studiujących na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Legia Akademicka to program edukacji wojskowej studentów realizowany wspólnie przez Ministerstwo Obrony Narodowej oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W ramach tego projektu studenci ochotnicy mogą przejść teoretyczne i praktyczne przeszkolenie wojskowe i zostać w ten sposób żołnierzami rezerwy.

Jak podkreśla JM Rektor UMK prof. dr hab. Andrzej Tretyn, Legia Akademicka funkcjonuje na UMK od pierwszej pilotażowej edycji, zorganizowanej w 2017 r.

Taka forma przysposobienia wojskowego jest bardzo wygodna, pozwala łączyć obowiązki wynikające z programów studiów z możliwością przeszkolenia wojskowego. Zajęcia teoretyczne odbywają się w murach naszej uczelni – mówi rektor. – Cieszy mnie, że szkolący się w Legii Akademickiej studenci UMK podnoszą swoje umiejętności, a tym samym czynnie uczestniczą we wzmacnianiu potencjału obronnego Polski.

Podstawowym celem programu jest przygotowanie rezerw osobowych Wojska Polskiego, a ponieważ szkolenie dotyczy studentów, z założenia na uczelniach odbywa się szkolenie na etapie podoficerskim. Studenci uczestniczący w szkoleniu w przyszłości mają być przede wszystkim podoficerami (lub też oficerami) rezerwy. Jednak możliwe jest także podjęcie przez nich zawodowej służby wojskowej.

Dr Patryk Tomaszewski z Instytutu Nauk o Polityce Wydziału Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie oraz rzecznik prasowy Uniwersytetu wskazuje, że idea Legii Akademickiej ma długie tradycje:

To dobry sposób na łączenie zajęć dydaktycznych na Uniwersytecie ze  szkoleniem wojskowym. Legia Akademicka to też piękna historia – mówi. – Powołana została rozkazem wówczas majora Kazimierza Sosnkowskiego w 1918 roku jako 36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej. Pułk aktywnie uczestniczył w Bitwie Warszawskiej podczas wojny polsko-bolszewickiej. Później rola Legii nieco zmalała, ale została ona odbudowana do struktury przypominającej dzisiejszą formę w 1937 roku. Powołano wówczas oddziały Legii w poszczególnych ośrodkach akademickich, także przy Uniwersytecie Stefana Batorego, do którego tradycji odwołujemy się na UMK. Warto dodać, że żołnierze 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej dzielnie walczyli we wrześniu 1939 roku w okolicach Wielunia, zadając poważne straty niemieckim oddziałom. Następnie żołnierze bronili Modlina i tam dostali się do niewoli.

Szkolenie wojskowe w ramach współczesnej Legii Akademickiej – zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami – składa się z trzech etapów:

• Zdobycie przez studenta podstawowego przeszkolenia wojskowego – w pięciu pierwszych edycjach szkolenie podstawowe organizowały uczelnie, jednak od roku akademickiego 2022/2023 można odbyć je w ramach dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej. Szkolenie podstawowe kończy się złożeniem przysięgi wojskowej i otrzymaniem przez studenta statusu żołnierza rezerwy.
• Drugi etap to szkolenie na szczeblu podoficerskim, za które odpowiadają uczelnie. Obejmuje ono 15 godzin zajęć teoretycznych. Na UMK zajęcia odbywały się w systemie weekendowym. Prowadzone były zwykle przez posiadających odpowiednie kwalifikacje pracowników lub współpracowników Uniwersytetu, będących żołnierzami rezerwy lub pozostających w czynnej służbie. Proces nauki wspomagany jest przez platformę e-learningową Legii Akademickiej przygotowaną i obsługiwaną przez MON. Szkolenie kończy się egzaminem, po którego zdaniu student może złożyć wniosek o powołanie na ćwiczenia praktyczne. Tę część organizuje MON w jednostkach wojskowych, a odbywa się ona w okresie wakacyjnym. Po zakończeniu drugiego etapu szkolenia i pomyślnym zaliczeniu egzaminu podoficerskiego student zostaje mianowany na stopień kaprala. Na tym etapie szkolenia możliwy jest także udział w kursach specjalistycznych (np. kryptologii i cyberbezpieczeństwa, żandarmerii wojskowej i innych).
• Trzecim etapem szklenia w ramach Legii Akademickiej jest szklenie oficerskie realizowane w uczelniach wojskowych. Student będący podoficerem rezerwy może złożyć odpowiedni wniosek do szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji. Po zakończeniu tego etapu szkolenia i ukończeniu studiów wyższych absolwent może uzyskać promocję na pierwszy stopień oficerski.

Osoby uczestniczące w programie Legii Akademickiej, podczas szkolenia praktycznego, jako żołnierze Wojska Polskiego, otrzymują odpowiednie wynagrodzenie. Warto dodać, że w ciągu całego procesu student jest ochotnikiem i może zrezygnować z dalszego szkolenia na jego dowolnym etapie.

Aby zakwalifikować się na szkolenie teoretyczne na etapie podoficerskim organizowane przez uczelnię, należy spełnić następujące warunki:

– posiadać status studenta (studia I lub II stopnia lub jednolite magisterskie),
– posiadać status żołnierza rezerwy (po przysiędze wojskowej),
– posiadać obywatelstwo polskie,
– niekaralność.

Nabór do programu odbywa się na uczelni po ogłoszeniu przez MNiSW rozpoczęcia kolejnej edycji programu (zwykle następowało to na początku roku kalendarzowego).

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu uczestniczył we wszystkich ośmiu dotychczasowych edycjach Legii Akademickiej. – Do tej pory w module podoficerskim, a także w module podstawowym (kiedy był on jeszcze organizowany na uczelni) przeszkolono blisko 700 studentów – informuje dr hab. Maciej Krotofil, prof. UMK, kierownik Katedry Historii Wojskowej na Wydziale Nauk Historycznych, koordynator Legii Akademickiej na UMK. – W programie uczestniczyli studenci wielu różnych kierunków studiów. Zwykle dominowali studenci bezpieczeństwa narodowego i wewnętrznego oraz wojskoznawstwa. W poprzednich edycjach sporą grupę szkolących się osób stanowili także studenci prawa i historii oraz studenci kierunków realizowanych w Collegium Medicum UMK. Nasz Uniwersytet, zgodnie z przepisami, corocznie umożliwiał także udział w programie studentom innych uczelni, które nie przystąpiły do programu. W ubiegłym roku akademickim, oprócz studentów UMK, w szkoleniu wzięli udział studenci aż 11 innych uczelni publicznych i niepublicznych (głównie z naszego regionu).

Prawdopodobnie jeszcze w grudniu tego roku zostanie zorganizowane spotkanie studentów z koordynatorem programu Legii Akademickiej oraz przedstawicielami Wojskowego Centrum Rekrutacji w Toruniu, którzy przedstawią możliwości i szczegóły ochotniczego szkolenia wojskowego studentów.

Od początku funkcjonowania projektu Legii Akademickiej na UMK jego koordynatorem, na mocy pełnomocnictwa JM Rektora, jest dr hab. Maciej Krotofil, prof. UMK, kierownik Katedry Historii Wojskowej (Wydział Nauk Historycznych). Obsługą administracyjną Legii Akademickiej zajmuje się mgr Małgorzata Lewandowska (dziekanat Wydziału Nauk Historycznych).

Więcej informacji o Legii Akademickiej na UMK