Życie kampusu [2025-09-19]

Nauka dla dziedzictwa

— Redakcja

Inauguracja polskiego węzła europejskiej infrastruktury badawczej na rzecz nauki o dziedzictwie ERIHS-ERIC oraz projektu finansowanego z Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) obyła się 17 września w Instytucie Fizyki UMK. – Łączenie nauki i dziedzictwa kulturowego to coś więcej niż tylko nasze motto, to nasz program – podkreślała dyrektor generalna konsorcjum Vania Virgili.

ERIHS to europejska infrastruktura badawcza zajmująca się nauką o dziedzictwie kulturowym, a także wspierająca jego nowoczesne badania i konserwację. Organizacja od dekady gromadzi specjalistów z różnych dziedzin, łącząc nauki ścisłe i humanistyczne oraz tworząc interdyscyplinarne środowisko badawcze.

W marcu 2025 r. infrastruktura ERIHS decyzją Komisji Europejskiej uzyskała status Europejskiego Konsorcjum Infrastruktury Badawczej i przekształciła się w ERIHS-ERIC, co jeszcze zwiększyło jej potencjał.

Ważną rolę w konsorcjum odgrywa polski węzeł ERIHS.pl, który wyłonił się w trakcie tej transformacji – mówił dr hab. Adam Kola, prof. UMK, prorektor ds. nauki, obecny podczas inauguracji. – Ma on istotne znaczenie dla polskich muzeów, konserwatorów, kuratorów. Jako jego lider jesteśmy dumni, że stanowimy część tej europejskiej inicjatywy i wspieramy rozwój badań nad dziedzictwem kulturowym.

W wydarzeniu w Instytucie Fizyki uczestniczyli także: Izabela Najda-Jędrzejewska, zastępczyni dyrektora Departamentu Innowacji i Rozwoju w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego; dr Vania Virgili, dyrektor generalna ERIHS-ERIC; dr Polona Ropret, przewodnicząca Komitetu Węzłów Narodowych ERIHS ERIC oraz prof. dr hab. Piotr Targowski z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK, przewodniczący Rady ERIHS.pl, który przybliżył zgromadzonym skład i zadania polskiego węzła.

Obecnie ERIHS.pl tworzy 14 instytucji: uniwersytetów i instytutów badawczych – to całkiem spora grupa – mówił prof. Piotr Targowski. – 10 lat temu postanowiliśmy połączyć siły, by wspólnie chronić dziedzictwo kulturowe. Nauka i dziedzictwo kulturowe to dwa komponenty, które nie mogą bez siebie istnieć. My, naukowcy – aby prowadzić badania – potrzebujemy próbek, obiektów, których przecież sami nie tworzymy, a które są w dyspozycji muzeów i innych instytucji. Bez nich nasza dyscyplina nie mogłaby się rozwijać. Cały jej rozwój, doskonalenie narzędzi i metod badawczych są podporządkowane jednemu celowi: jak najlepiej służyć społeczności, która troszczy się o zachowanie dziedzictwa.

Kluczowe znaczenia dla działania ERIHS-ERIC ma synergia, jaką tworzy zaangażowanie placówek badawczych, uniwersytetów i instytucji kultury z 11 krajów Europy. Dzięki niemu powstała unikatowa struktura umożliwiająca dostęp do nowoczesnych procedur badawczych i zasobów archiwalnych z zakresu ochrony dziedzictwa w całej Europie.

Hasło przewodnie przyświecające działaniom ERIHS-ERIC "Connecting heritage to science" przywołała również dyrektor generalna konsorcjum Vania Virgili: – To coś więcej niż motto, to nasz program – mówiła. – Oznacza to otwarcie światowej klasy laboratoriów i zasobów cyfrowych dla naukowców i praktyków, a także kształcenie nowych pokoleń badaczy dzięki naszemu flagowemu projektowi HS Academy, które oferuje wysokiej jakości programy szkoleniowe realizowane w prawdziwie interdyscyplinarnym środowisku.

Podczas wydarzenia nastąpiła również oficjalna inauguracja projektu "Polska infrastruktura dla badań nad dziedzictwem kulturowym – ERIHS.PL" finansowanego z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), który wspiera przedsięwzięcia z Polskiej Mapy Infrastruktury Badawczej.

Spotkanie otworzyło dwudniowy warsztat poświęcony prezentacji oferty badawczej ERIHS.pl, w trakcie którego omówione zostaną metody badawcze wykorzystywane w konsorcjum, wyniki dotychczasowych projektów oraz szczegóły nowego naboru wniosków o dostęp do infrastruktury. Więcej szczegółów

Centrala sieci ERIHS-ERIC znajdująca się we Florencji koordynuje działania operacyjne 11 członków założycieli: Cypru, Francji, Węgier, Włoch, Malty, Holandii, Polski, Rumunii, Słowenii, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii, oraz Międzynarodowego Centrum Studiów nad Ochroną i Restauracją Dóbr Kulturowych (ICCROM) jako stałego obserwatora. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu jest koordynatorem konsorcjum E-RIHS.pl, zrzeszającego 14 instytucji współpracujących w zakresie badań obiektów zabytkowych metodami fizyko-chemicznymi: Akademię Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, Akademię Górniczo-Hutniczą im. Stanisława Staszica w Krakowie, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN – Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, Instytut Chemii i Techniki Jądrowej w Warszawie, Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. Jerzego Habera PAN w Krakowie, Instytut Maszyn Przepływowych im. R. Szewalskiego PAN w Gdańsku, Muzeum Narodowe w Krakowie, Narodowe Centrum Badań Jądrowych, Politechnikę Warszawską, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Uniwersytet Warszawski oraz Uniwersytet Wrocławski.  Delegatami do Rady Konsorcjum są z ramienia UMK prof. dr hab. Piotr Targowski (przewodniczący) i prof. dr hab. Bogumiła J. Rouba.

Więcej informacji:

https://www.e-rihs.eu/

http://www.e-rihs.pl/