Portal informacyjny
Nauki społeczne
Odpowiedzialna misja uczelni
Rolą uczelni nie jest wyłącznie transfer wiedzy i dbanie o wysoką jakość kształcenia oraz nauki, ale też jej społeczna odpowiedzialność. O realizację tej misji na UMK dba dr Anna Dubownik, koordynatorka ds. społecznej odpowiedzialności uczelni.
Od 2019 roku Uniwersytet Mikołaja Kopernika jest sygnatariuszem Deklaracji Społecznej Odpowiedzialności Uczelni.
Czym jest społeczna odpowiedzialność uczelni (SOU)? Najprościej można określić ją jako strategiczne i systemowe podejście do zarządzania szkołą wyższą, budowanie współpracy i dialogu ze wszystkimi jej interesariuszami. Do głównych jej celów możemy zaliczyć przyczynienie się m.in. do zrównoważonego rozwoju, kształtowania wartości i postaw społeczeństwa obywatelskiego, wspierania wartości akademickich i tworzenia nowych idei, podtrzymania oraz rozwoju kompetencji naukowych i dydaktycznych, które mają wpływ na lepszą efektywność i innowacyjność.
W Polsce brzmi to jeszcze nowatorsko, chociaż sam termin nie jest wcale nowy – znamy go już od blisko dekady. Niestety wciąż są ludzie, którzy kwestionują wyodrębnianie społecznej odpowiedzialności uczelni – powołują się na to, że uczelnia z gruntu już w swoją misję ma wpisaną społeczną odpowiedzialność – mówi dr Anna Dubownik z Wydziału Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, która na naszym uniwersytecie została powołana przez rektora jako koordynatorka ds. społecznej odpowiedzialności uczelni. – Szkoła wyższa ma tak naprawdę trzy filary – chodzi o to, by o żadnym z nich nie zapominać. To tworzenie i przekazywanie wiedzy o otaczającym świecie, dbałość o wysoką jakość kształcenia i badań oraz zobowiązanie do podejmowania działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Ta trzecia misja powinna być realizowana w duchu solidarności i odpowiedzialności społecznej, skupić się więc należy na współpracy, komunikacji, upowszechnianiu, udostępnianiu, konsultowaniu oraz inspirowaniu.
Dobre relacje
Wyróżnia się kilka obszarów społecznej odpowiedzialności uczelni. Pierwsza: naukowo-badawcza koncentruje się m.in. na wysokim poziomie kształcenia i badań naukowych, kształtowaniu etycznych i odpowiedzialnych liderów biznesu, wspieraniu i rozwoju innowacyjności, umiędzynarodowieniu oraz mobilności studentów i pracowników. Drugi obszar dotyczy społeczności, zarówno wewnętrznej, skupiającej się na dbałości o dobro pracowników, jak i zewnętrznej, zapewniającej np. specjalistów potrzebnych na rynku pracy, funkcji opiniotwórczej, kreowaniu rzeczywistości polityczno-gospodarczej i wspieraniu kultury oraz sztuki. Kolejną jest płaszczyzna ekologiczna. W jej skład zaliczyć można m.in. opracowywanie i realizowanie programów związanych z ochroną środowiska, wdrażaniem i monitorowaniem celów zrównoważonego rozwoju. Czwarty, ostatni obszar, związany jest z ekonomią: uczelnia jest pracodawcą i ma duży wpływ na lokalną gospodarkę.
Należy też podkreślić, że uczelnia ma wielu różnorodnych interesariuszy, z którymi powinna utrzymywać dobre relacje i współpracę. To nie tylko pracownicy wszystkich szczebli, związki zawodowe, studenci, doktoranci, kandydaci na studia, absolwenci (oraz rodziny tych grup). To także samorząd lokalny, administracja rządowa, inne uczelnie, instytucje naukowo-badawcze, instytucje grantodawcze, społeczność lokalna, organizacje pozarządowe, media oraz partnerzy biznesowi.
Odpowiedzialność społeczna skupia się wokół tworzenia i rozwijania dobrych relacji opartych na zrozumieniu i wzajemnym szacunku. Wszyscy tworzymy wspólnotę skoncentrowaną wokół uniwersytetu. Mamy różne obowiązki, kompetencje i umiejętności – powinniśmy być ich świadomi oraz je doceniać – tłumaczy dr Anna Dubownik. – Jako wspólnota, jako uniwersytet, przyciągamy jednocześnie lokalnych interesariuszy. Zależy nam, by budować trwałe partnerstwa z otoczeniem, niwelować bariery między nami, podejmować wysiłki na rzecz dobra wspólnego. Uniwersytet powinien uczestniczyć w życiu społeczności lokalnych – swoich miast i regionów, angażować się w społeczne przemiany.
Akcja koordynacja
Dr Anna Dubownik została powołana na koordynatorkę ds. społecznej odpowiedzialności uczelni 1 kwietnia br. Od razu rozpoczęła współpracę z działającą przy Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej grupą roboczą ds. społecznej odpowiedzialności uczelni (która działa od 2017 r.). Zespół ten wypracował Katalog Dobrych Praktyk SOU. Odbyła też szereg spotkań na uczelni, m.in. z pełnomocnikami rektora, Samorządem Studenckim, pracownikami – cichymi bohaterami społecznej odpowiedzialności uczelni.
- W swoich pierwszych krokach skupiam się na rozpoznaniu i skoordynowaniu działań wchodzących w zakres społecznej odpowiedzialności UMK. Podstawowym zadaniem jest przygotowanie raportu samooceny oraz działań do następnego katalogu dobrych praktyk – mówi dr Anna Dubownik. – To nie jest tak, że na naszym uniwersytecie nie są i nie były do tej pory podejmowane działania w duchu społecznej odpowiedzialności. Były i są. Warto je jednak zebrać, poznać, usystematyzować, skoordynować oraz promować.
Wnętrze uniwersytetu
Dr Anna Dubownik zamierza zająć się w pierwszej kolejności naszym środowiskiem wewnętrznym:
Myślę, że od tego powinna zacząć każda uczelnia – od przyjrzenia się temu, jak usprawnić i ulepszyć wewnętrzne relacje, popracować nad zaufaniem, rzetelnością i przejrzystością. Chodzi bowiem nie tylko o to, co uniwersytet może oferować na zewnątrz, ale też co może zrobić dla "siebie". Cała społeczność ma działać – a przecież to my wszyscy razem ją tworzymy.
Pierwsze pomysły wykrystalizowały się po rozmowach z prof. Aldoną Glińską-Neweś z Katedry Zachowań Organizacyjnych i Marketingu na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK. W ostatnim czasie prof. Glińska-Neweś z zespołem zajmuje się intensywnie m.in. badaniami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju, społecznej odpowiedzialności biznesu oraz działaniami konsumenckimi i pracowniczymi, określanymi jako "zielone zachowania".
- Jednym z interesujących i szczególnie zajmujących nas tematów jest wolontariat pracowniczy, który bardzo rozwija się na całym świecie, również w Polsce – mówiła nam prof. Glińska-Neweś. - To działanie, które jest związane z CSR-em, a konkretnie ze społecznym zaangażowaniem przedsiębiorstw. I przynosi bardzo pozytywne efekty, chociaż wcale nie chodzi o PR organizacji. Wolontariat ma ogromne znaczenie dla integracji, relacyjności oraz efektywnej komunikacji wewnątrz firmy. Daje też pracownikom poczucie sensowności ich pracy i przynależności do organizacji.
- Chodzi o integrację, o to, żebyśmy się poznali, wiedzieli, że możemy zrobić coś razem – dla siebie i innych – dodaje dr Dubownik. – Pandemia wyrządziła sporo szkód w relacjach społecznych – postarajmy się to zmienić, na nowo się poznać i nauczyć współpracować.
Dr Anna Dubownik ma też wiele tzw. "zielonych pomysłów".
Chcę promować rozwiązania, które będą wypływały z szacunku do środowiska. To wiele różnych, często wydawałoby się małych kroków, m.in. rezygnacja z plastikowych naczyń, z dojazdów do pracy samochodem na rzecz wspólnych przejazdów, komunikacji zbiorowej oraz rowerów. Wiąże się z tym konieczność włączenia społecznej odpowiedzialności w programy studiów – tak zrobiliśmy już na Wydziale Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, na kierunku geografia, pokazując, że jego przyszły absolwent ma wpływ na kształtowanie środowiska i jest za nie odpowiedzialny. Wiele społecznie odpowiedzialnych treści funkcjonuje już programach innych kierunków prowadzonych na UMK, a możemy zadbać, by było ich jeszcze więcej.
Wyjście na zewnątrz
Z czasem przyjdą działania wychodzące poza mury uczelni. Po analizie tego, jak pewne sposoby postępowania i rozwiązania sprawdzają się w naszej społeczności, będzie można je przenieść dalej – na nasze osiedla, wsie i miasta.
- Myślę, że miasto mogłoby bardziej korzystać z potencjału uniwersytetu. Nie chodzi mi jednak o to, że musimy wychodzić z pewnymi propozycjami do urzędników czy miejskich władz. Zależy mi, byśmy jako studenci, doktoranci i pracownicy bardziej angażowali się w życie miasta, zaznaczali swoją obecność, pracowali dla wspólnego dobra. Wskazywali pewne kierunki i zakresy myślenia i działania, dobre rozwiązania – mówi dr Dubownik.
Każdy, kto jest zainteresowany działaniem w duchu społecznej odpowiedzialności uczelni, ma pomysł na działanie, widzi ciekawe rozwiązania bądź bariery w ich wprowadzeniu, może zgłosić się do dr Anny Dubownik, pisząc e-mail na adres: a_dubownik@umk.pl
Anna Dubownik jest absolwentką Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie skończyła studia magisterskie i studia doktoranckie, po których uzyskała stopień doktora na podstawie pracy pt. "Rola środków wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej w przekształceniach rolnictwa w województwie wielkopolskim". Od 2013 jest adiunktką na Wydziale Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Na UMK ukończyła też studia podyplomowe z zakresu zarządzania projektami. Obecnie studiuje etnologię – antropologię kulturową na Wydziale Humanistycznym, dążąc do interdyscyplinarności swoich badań.
Jej zainteresowania naukowe koncentrują się na badaniu rozwoju lokalnego i regionalnego Polski i Europy, kapitału ludzkiego i społecznego ludności. Od początku swojej pracy naukowej zainteresowana jest integracją Polski z Unią Europejską, przede wszystkim w zakresie polityki spójności, ale także wspólnej polityki rolnej. Interesujące są też dla niej zagadnienia związane z gospodarką i polityką turystyczną, turystyką odpowiedzialną, aktywną i postindustrialną. Obecnie w ramach konsorcjum UMK z badaczami z UAM i UEP w Poznaniu, realizuje projekt TIPERICO – Trajektorie i wyzwania rozwoju wewnętrznych peryferii w nowych uwarunkowaniach spójności post SARS-CoV-2 (https://tiperico.web.amu.edu.pl/pl/)
Poza działalnością naukową z pasją pracuje dydaktycznie, realizując zajęcia stacjonarne oraz terenowe. Ze względu na uzyskane w AWF w Poznaniu (2010) uprawnienia instruktorskie szkoli studentów turystyki i rekreacji z turystyki kajakowej. Angażuje się też, bez umiaru, w działalność dydaktyczną i popularyzatorską w ramach summer campów, studiów podyplomowych, kursu "Zerówka" (NAWA) oraz Uniwersytetu Dziecięcego w UMK. Jako nauczycielka Niebieskiej Szkoły dwukrotnie przepłynęła Ocean Atlantycki na pokładzie STS Fryderyk Chopin.
Angażuje się również w działalność organizacyjną na WNoZiGP i na UMK, pełniąc uprzednio funkcję prodziekanki ds. kształcenia, a obecnie senatorki w Senacie UMK w kadencji 2020-2024. Od 1 kwietnia 2022 r. pełni funkcję koordynatorki ds. społecznej odpowiedzialności uczelni na UMK.
