Portal informacyjny
Nauki ścisłe
Prof. Andrzej Cichocki z Nagrodą Gabora
Prof. Andrzej Cichocki z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK, najczęściej cytowany polski informatyk, doktor honoris causa naszego Uniwersytetu, otrzymał nagrodę Dennisa Gabora. To jedno z najważniejszych wyróżnień za wybitne osiągnięcia w dziedzinie inżynierii neuronowej i zastosowań sztucznych sieci neuronowych.
Nagroda Dennisa Gabora jest prestiżowym wyróżnieniem przyznawanym corocznie przez International Neural Network Society (INNS) za wybitne osiągnięcia w inżynieryjnych zastosowaniach sieci neuronowych. Honorowane są przed wszystkim długoterminowe i przełomowe odkrycia w tej dziedzinie. Laureat ogłaszany jest podczas International Conference on Neural Networks (IJCNN), którą uznaje się za wiodącą na świecie konferencję poświęconą sieciom neuronowym, sztucznej inteligencji i uczeniu maszynowemu. Prezentowane na niej są zarówno prace akademickie, jak i zastosowanie badań w przemyśle. Cieszy się ogromnym zainteresowaniem specjalistów z tej dziedziny – w tym roku odbyła się w Pontifica Universitata Gregoriana w Rzymie (30 czerwca-5 lipca), nadesłano na nią ok. 5,5 tys. prac., z czego przyjęto jedną trzecią.
Prof. dr hab. Andrzej Cichocki zaproszony był jako jeden z głównych prelegentów – samo to było już bardzo dużym wyróżnieniem. Mówił o tensorach i sieciach tensorowych, czyli narzędziach matematycznych rozszerzających ideę wektorów i macierzy na tablice wielowymiarowe, co pozwala na efektywne przetwarzanie i manipulowanie wielowymiarowymi danymi i redukcje parametrów głębokich sieci neuronowych. Ma to ogromne znaczenie dla rozwoju sztucznej inteligencji. Nagroda Dennisa Gabora poświadczyła dodatkowo status prof. Cichockiego jako czołowego na świecie eksperta w dziedzinie sieci neuronowych.
Prof. dr hab. inż. Andrzej Cichocki studiował na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, gdzie w 1972 roku otrzymał z wyróżnieniem dyplom magistra inżyniera w dziedzinie automatyki i elektroniki, w 1976 roku obronił doktorat, a stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1982 roku. Tytuł profesora otrzymał w roku 1995. W latach 1984-1985 był stypendystą Fundacji Alexandra von Humboldta. Od 1995 roku do 2018 kierował w Japonii laboratoriami w Brain Science Institute, należącymi do organizacji badawczej RIKEN (Instytut Badań Fizycznych i Chemicznych). Były to laboratoria "Artificial Brain Systems" (w ramach Frontier Research Program w latach 1995-1997), "Open Information Systems" (1998-2000) i "Advanced Brain Signal Processing" (od roku 2000). Wszystkie one należały do Brain Style Information Systems Group, kierowanej przez dyrektora Brain Science Institute, Profesora Shun-ichi Amari. Nazwa laboratorium "Open Information Systems" pojawiła się w wyniku współpracy profesora Amari z profesorem R.S. Ingardenem, byłym dyrektorem Instytutu Fizyki UMK, i nawiązywała do utworzonego przez niego w 2000 roku towarzystwa naukowego "Open Systems and Information Dynamics". Profesor Cichocki zawsze dbał o kontakt z Polską. Większość jego prac opublikowanych w najlepszych czasopismach międzynarodowych ma także – oprócz RIKEN – afiliację polskich placówek badawczych. W kierowanych przez niego laboratoriach przebywało ponad 30 młodych naukowców z Polski, w tym kilku pracowników i doktorantów z UMK.
Obecnie interesuję się poszukiwaniem nowych architektur i algorytmów uczenia wyspecjalizowanych szybkich głębokich sieci neuronowych – mówi prof. Andrzej Cichocki. – Interesują mnie one głównie w zastosowaniach biomedycznych i inżynierskich, takich jak interfejs mózg-komputer (BCI) czy interakcja człowiek-komputer (HCI), klasyfikacja i analiza ludzkich emocji oraz tworzenie systemów AI, które wspomogłaby lekarzy we wczesnym wykrywaniu i diagnozowaniu niektórych chorób.
Andrzej Cichocki należy do najbardziej znanych na świecie uczonych zajmujących się neuroinformatyką, sztuczną inteligencją, sieciami neuronowymi, sterowaniem robotami, analizą sygnałów i obrazów w badaniach nad mózgiem, interfejsami mózg-komputer, a w szczególności metodami ślepej separacji sygnałów, analizą tensorową danych biomedycznych i wczesnym wykrywaniem choroby Alzheimera. Monografia A. Cichocki, S-i. Amari, Adaptive Blind Signal and Image Processing: Learning Algorithms and Applications cytowana była ponad 3500 razy. W ISI Web of Science zaindeksowanych jest blisko 700 jego prac naukowych, liczba ich cytowań sięga 26 tys., a indeks Hirscha wynosi 85. W Google Scholar, uwzględniającym konferencje naukowe, na których wygłaszał liczne wykłady plenarne, liczba cytowań jego prac przekracza 70 tysięcy, a indeks Hirscha wynosi ponad 120. Andrzej Cichocki znalazł się na prestiżowej liście najczęściej cytowanych naukowców świata w kategorii interdyscyplinarnej (cross-field) i otrzymał w latach 2021-2023 tytuł Highly Cited Researcher (Web of Science – Calrivate) – nadawany najwyżej 0,1 proc. naukowców na świecie, których cytowania plasują się w szczytowym 1 proc. wszystkich cytowań.
W roku 2013 profesor Andrzej Cichocki został uhonorowany wpisaniem do "Złotej księgi" Politechnik Warszawskiej za wybitne osiągnięcia zawodowe. W tym samym roku został wybrany na członka (Fellow) Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE). Profesor jest też laureatem licznych nagród ministra nauki i szkolnictwa wyższego, rektora Politechniki Warszawskiej oraz prezydenta RIKEN. W 2016 roku został na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika koordynatorem 5-letniego projektu "W poszukiwaniu źródeł aktywności poznawczej mózgu" w ramach konkursu Symfonia 4 NCN, realizowanego przez Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK, Interdyscyplinarne Centrum Nowoczesnych Technologii UMK, Instytut Biologii Doświadczalnej PAN im. Marcelego Nenckiego oraz Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu w Kajetanach pod Warszawą. W badaniach prowadzonych w Laboratorium Neurokognitywnym ICNT brali też udział pracownicy ówczesnego Wydziału Humanistycznego UMK (kognitywiści i psycholodzy). Są to więc prawdziwie interdyscyplinarne badania w niezwykle aktualnych obszarach związanych z analizą i interpretacją sygnałów EEG i rezonansu funkcjonalnego (fMRI), technik neurofeedback, technologii neurokognitywnych oraz badań behawioralnych i neurorehabilitacji.
W 2018 r. Senat UMK przyznał prof. Cichockiemu doktorat honoris causa "w uznaniu jego dokonań w badaniach nad mózgiem i rozwojem sztucznych sieci neuronowych, a także jego wkładu w badania kognitywne prowadzone na toruńskiej uczelni".
