Humanistyka i sztuka [2023-07-12]

Z nauką w świat

— Redakcja

Wśród tegorocznych laureatów Stypendiów Fundacji Lanckorońskich i Fundacji z Brzezia Lanckorońskich znalazło się pięcioro badaczy z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Stypendyści i stypendystki rozwiną swoje badania dzięki wsparciu finansowemu i zagranicznym wyjazdom naukowym.

Stypendia Fundacji Lanckorońskich przyznawane co roku przez Polską Akademię Umiejętności przeznaczone są na prowadzenie badań w Rzymie, Wiedniu, Londynie i innych ośrodkach naukowych Europy. Trafiają do uczonych prowadzących badania w ramach szeroko pojętych nauk humanistycznych, w szczególności archeologów śródziemnomorskich, historyków, historyków sztuki, filologów klasycznych i historyków filozofii. Stypendia corocznie rozdziela Komisja przy Polskiej Akademii Umiejętności, w skład której wchodzą dwaj członkowie PAU, sekretarz z ramienia PAU i przedstawiciele pięciu uniwersytetów (Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika).

Wśród tegorocznych laureatów z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu znaleźli się:

• dr Alicja Bartnicka z Wydziału Nauk Historycznych, która podczas stypendium w Rzymie zrealizuje projekt pt. "Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej przy Stolicy Apostolskiej w Rzymie wobec kwestii żydowskiej podczas II wojny światowej". Celem niniejszego projektu jest zbadanie działalności Ambasady RP w Rzymie na rzecz ratowania Żydów podczas II wojny światowej. W trakcie badań zostaną zadane pytania o zakres pomocy dla Żydów, elementy mające wpływ na możliwość emigracji i skalę pomocy udzielonej przez polskiego ambasadora Kazimierza Papée. Zasadnicze kwerendy umożliwiające realizację podjętego tematu zostaną przeprowadzone w Archiwum Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych w Rzymie.
• prof. dr hab. Irena Dżurkowa-Kossowska z Wydziału Sztuk Pięknych skorzysta z pobytu badawczego w Wielkiej Brytanii. Wizyta będzie dotyczyła kulturowego kontekstu, w którym funkcjonowali polscy artyści-emigranci osiadli na Wyspach Brytyjskich. Niemal od początku XX w. Wielka Brytania była i do dziś pozostaje najbardziej nasyconym polską emigracją obszarem geokulturowym. Polscy twórcy wybierali Albion jako miejsce stałego zamieszkania już w latach nastych XX w. Największą falę emigracji wywoła jednak II wojna światowa i to na sztuce artystów, którzy pozostali na Wyspach w okresie powojennym i rozwinęli tam swą działalność w latach 50.-90. XX w., skupili swą uwagę nieliczni badacze zajmujący się wychodźstwem. Prof. Dżurkowa-Kossowska przeprowadzi badania podczas wizyty naukowej w Londynie i Edynburgu.
• dr Jakub Kłeczek z Wydziału Humanistycznego, który realizować będzie projekt pt. "Archeologia teatru mechanicznego – wędrowne trupy i kultura mediów na przykładzie twórczości Oskara Gierkego" podczas miesięcznego wyjazdu do Wiednia. Projekt zakłada zbadanie archiwum działalności Oskara Gierkego w Grazu (Austria) oraz wybranych źródeł dotyczących teatru mechanicznego w Wiedniu. Zadanie badawcze uzupełnia dyskurs dotyczący wczesnej formy ruchomych obrazów, która miała istotny wpływ na formowanie się schematów doświadczeń późniejszej kultury wizualnej. Prowadzi do reorientacji przedmiotu studiów, jakim jest teatr mechaniczny, który do tej pory analizowany był przede wszystkim przez badaczy teatru lalek i dziejów widowisk, a nie przez uczonych zajmujących się kulturową historią wizualności i mediów
• dr Witold Miedziak z Wydziału Sztuk Pięknych otrzymał stypendium, w ramach którego wyjedzie do Włoch. Celem projektu badawczego, który będzie przez niego realizowany, są kwerendy archiwalne i biblioteczne oraz badania terenowe zorientowane na poszerzenie informacji dotyczących wykształcenia, wczesnej twórczości i inspiracji architektów włoskich pochodzących z regionu Wenecji Euganejskiej, a działających na terenie Rzeczypospolitej w XVI wieku. Projekt jest z kolei częścią przygotowywanego przez autora monograficznego studium problemu "pamięci średniowiecznej" w obiektach sakralnych architektów włoskich działających na terenie w XVI-wiecznej Polski (m. in. Bernardinus de Gianotis, Giovanni Battista Veneziano, Giovanni Maria Bernardoni, Ambroży Włoch, Bernardo Morando), rozumianej jako problem oddziaływania tradycji średniowiecznych;
• dr hab. Juliusz Raczkowski, prof. UMK z Wydziału Sztuk Pięknych, który w ramach otrzymanego Stypendium Fundacji Lanckorońskich wyjedzie na badania do Rzymu. Projekt naukowy zaplanowany na 2024 rok dotyczy panoramy zjawisk artystycznych w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach, gdzie istotną rolę odgrywały importy artystyczne i inne przejawy tzw. transregionalizmu. Obok dominujących wpływów czeskich (XIV i 1. poł. XV w.), niemieckich (XIV  i 2. poł. XV w.) i niderlandzkich (XIV–XV wiek) w spuściźnie tej zaznaczają się – wciąż mało dostrzeżone i niemal w ogóle nieprzebadane – elementy transferu pośredniego i bezpośredniego z Italii. Jest on uchwytny w malarstwie tablicowym i ściennym, głównie w ikonografii, wymaga to jednak pogłębionych badań porównawczych. Celem projektu jest wnikliwa analiza źródeł stylu oraz ikonografii tych oraz innych dzieł z regionu pokrzyżackiego, które wykazują wpływy italskie oraz próba wyjaśnienia kontekstów ich powstania (wzgl. recepcji) i dróg przenikania na północ

Wszyscy laureaci