Portal informacyjny
Życie kampusu
Ku poprawie jakości
– Ludzie nie ufają władzy. Żadnej. Przekłada się to na niską zwrotność ankiet w badaniach jakości kształcenia. Pracownicy i studenci piszą wprost: "nie mam poczucia sprawczości, nie wierzę, że mój głos może coś zmienić". To kłopot, z którym się mierzymy – mówi dr hab. Rafał Moczkodan, prof. UMK, przewodniczący Uczelnianej Rady ds. Jakości Kształcenia.
Funkcjonujący na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika System Zapewniania Jakości Kształcenia i Organizacji Pracy zakłada regularne badania w kilku obszarach: oceny zajęć dydaktycznych, satysfakcji pracowników i studentów, realizacji oczekiwań związanych z podjęciem studiów na UMK oraz losów absolwentów. Na podstawie analizy wyników ankiet Uczelniana Rada ds. Jakości Kształcenia opracowuje rekomendacje i wskazuje kluczowe obszary wymagające poprawy. Zaleca również rozwiązania, które warto wdrożyć. Rekomendacje te zgrupowane są w dwie kategorie: możliwe do zrealizowania na poziomie wydziałów oraz te, które powinny zostać wprowadzone przez władze rektorskie.
W tym roku rekomendacji kierowanych do władz UMK jest mniej niż w latach ubiegłych.
Nie rozwiążemy wszystkich problemów, nie pochylimy się nad każdą indywidualną sprawą, bo nie mamy takich możliwości. Skupiamy się na tym, co pojawia się najczęściej, na problemach wskazywanych jako najistotniejsze – mówi dr hab. Rafał Moczkodan, prof. UMK, przewodniczący Uczelnianej Rady ds. Jakości Kształcenia. – W porozumieniu z dr hab. Moniką Wałachowską, prof. UMK, prorektorką ds. studenckich i kształcenia podjęliśmy decyzję o zmniejszeniu liczby rekomendacji do pięciu. Do tej pory było ich więcej, ale doszliśmy do wniosku, że nie da się zajmować piętnastoma sprawami na raz, nie zamierzamy pozorować działań. Wielość rekomendacji sprawia, że trudno też sprawdzić, w jakim stopniu zostały wdrożone. A my to zamierzamy sprawdzić – w marcu przyszłego roku pokażemy konkretne dane i wskaźniki tego, co udało się zmienić.
Poczuj sprawczość
Jedną z poważniejszych kwestii jest niesatysfakcjonujący wskaźnik zwrotności ankiet – dla Oceny Zajęć Dydaktycznych wynosi 16,64 proc., nieco wyższy, ale wciąż niezadowalający, jest dla Badania Satysfakcji Pracowników – 24,32 proc.
– Ludzie nie ufają władzy. Żadnej. Przekłada się to na niską zwrotność ankiet – statystycznie jedna osoba na pięć ma wolę, by ją wypełnić. To mało. Wiele osób, w ich mniemaniu, nie ma z tego wymiernych korzyści, w związku z tym nie chce tego robić – tłumaczy prof. Moczkodan. – To duży kłopot, z którym musimy się zmierzyć.
W maju ruszyło badanie satysfakcji studentów UMK. Jego celem jest ocena poziomu zadowolenia osób studiujących z infrastruktury, administracji, komunikacji wewnętrznej, programu studiów i zajęć dydaktycznych, a następnie wykorzystywanie jej wyników do doskonalenia funkcjonowania Uniwersytetu. Każda osoba studiująca na UMK otrzyma link do ankiety na studenckie konto pocztowe. Badanie jest anonimowe, a wypełnienie kwestionariusza nie powinno zająć więcej niż 10 minut. Badanie potrwa do 30 września 2025 r. i jest przeprowadzane na podstawie zarządzenia nr 211 Rektora UMK z dnia 24 października 2023 r.
Władze uczelni wyraźnie widzą ten problem. Zwrócił na niego uwagę prof. dr hab. Andrzej Tretyn, rektor UMK, który w liście skierowanym do społeczności akademickiej podkreślił, konieczność wzmożonej promocji wypełniania ankiet. Zbyt niska zwrotność jego zdaniem wynika z braku poczucia sprawczości.
Musimy postarać się, tak na poziomie władz uczelni, jak i na poziomie indywidualnych kontaktów dydaktyków ze studentami, by to poczucie zmienić. Jest to sprawa wagi kluczowej, ponieważ wpływa na zaufanie nas wszystkich do systemu – podkreślał w liście prof. dr hab. Andrzej Tretyn, rektor UMK. – Chcę Państwa zapewnić, że wszyscy, jeśli tyko zechcemy, możemy mieć wpływ na to, jakim miejscem pracy jest nasza Uczelnia. Możemy tego dokonywać na różne sposoby, jednak wypełnienie ankiety jest jednym ze sposobów najprostszych, a przy tym – przy dużej zwrotności – daje realną szansę zmiany.
Krzywa Gaussa
Z analiz ankiet, które przeprowadziła Rada, wynika, że wypełniają je albo najbardziej zadowoleni pracownicy i studenci, albo ci zadowoleni najmniej. Najlepiej zapamiętywane są sytuacje skrajne – ankietowani chętnie więc chwalą i wskazują mocne i dobre strony w danym obszarze albo te, w których widzą rażące błędy i pola do poprawy.
Niestety niechęć do wypełniania ankiet wynika też z pewnego niezrozumienia mechanizmów działania na uczelni. Studenci czy pracownicy piszą, że potrzebują lepszego sprzętu, np. komputerowego lub laboratoryjnego, remontu toalet czy wymiany okien. Nie widząc efektów swoich zgłoszeń, nie wiedzą, czy władze – dziekańskie lub rektorskie – realnie zajmą się tym tematem, czy w ogóle odnotowały dany problem, więc wywołuje to w nich rozgoryczenie i kolejnej ankiety nie wypełnią – tłumaczy prof. Moczkodan. – A nie wszystkie zmiany da się wprowadzić od razu, potrzebny jest na nie czas oraz fundusze, a te przecież są na uczelni ograniczone. Potrzeba większego zrozumienia, że pewne zmiany nie dzieją się z powodu braku dobrej woli, ale dlatego, że aktualnie nie ma możliwości finansowych bądź organizacyjnych.
Dlatego tak ważne jest – podkreśla Rada – by pokazać społeczności UMK, że jej głos się liczy: ankiety są analizowane, rekomendacje formułowane, a ostatecznie będzie pokazany pomiar ich wykonalności. Każdy będzie mógł sprawdzić, które z rekomendacji – i w jakim stopniu – zostały wdrożone. Pozwoli to poczuć sprawczość i efekty wypełnienia ankiet.
Benefity za ankiety
Jedną z rekomendacji Rady dotyczącej zwiększenia udziału w Ocenie Zajęć Dydaktycznych jest nagradzanie społeczności najbardziej aktywnych wydziałów.
Kolegium Rektorskie jest bardzo przychylne temu pomysłowi. Będziemy dyskutowali z Samorządem Studenckim, jaka forma benefitu będzie najbardziej odpowiednia – mówi dr hab. Monika Wałachowska, prof. UMK, prorektorka ds. studenckich i kształcenia. – Padła propozycja, by był to dodatkowy dzień rektorski dla trzech najbardziej aktywnych wydziałów. Są też i inne pomysły, np. nagroda finansowa dla samorządów wydziałowych, które same zdecydują, na co otrzymane środki wydać. Nie będziemy nic narzucali – formę gratyfikacji wypracujemy wspólnie ze studentami i studentkami.
Uniwersytet zawodowy
W ankietach Oceny Zajęć Dydaktycznych oraz Badania Losów Absolwentów zwracana jest również uwaga na niewłaściwą – zdaniem ankietowanych – proporcję między praktyką a teorią w programach kształcenia. Władze UMK widzą i doceniają wagę tego problemu. W porozumieniu z wydziałami i osobami studiującymi planowane jest opracowanie strategii, która pomoże go rozwiązać. Pierwsze działania już zostały podjęte – powstał nowy kierunek Odnawialne Źródła Energii, który jako pierwszy będzie umożliwiał kształcenie metodą project based learning.
– Wyraźnie zmienia się profil oczekiwań studenckich. Młodzi ludzie przychodzą na uniwersytet, w coraz większym stopniu oczekując nabywania kompetencji zawodowych, a nie "wiedzowych" – uniwersyteckich w starym rozumieniu. To jest coś, co wymusza zmianę i trzeba na to reagować – mówi prof. Moczkodan.
Zauważamy, a władze wydziałów reagują – wiele posiedzeń Senatu poświęconych jest zmianom w programach studiów. Trudno jednak wprowadzić więcej praktyki z dnia na dzień – dodaje prof. Wałachowska. – Praktyczne umiejętności i kompetencje można zdobywać też w ramach wirtualnego kampusu YUFE – dodatkowo potwierdzone mikropoświadczeniami. To jest przyszłość: krótkie formy kursów, dające zarówno punkty ECTS, jak i certyfikaty.
Pracownicze bolączki
Pracownicy wyrażają niezadowolenie w trzech podstawowych obszarach: wynagrodzeń, relacji ze współpracownikami i przełożonymi oraz ogólnej satysfakcji z wykonywanej pracy. Rada wskazała dwa kluczowe problemy (to na nie najczęściej wskazywano w ankietach) w tym obszarze oraz sformułowała dla nich rekomendacje.
Zarówno w ankietach Oceny Zajęć Dydaktycznych, jak i w Badaniu Satysfakcji Pracowników, deklarowana jest wyraźnie potrzeba i chęć podnoszenia kwalifikacji oraz umiejętności. Pracownicy i studenci oczekują, że odpowiednie kursy i szkolenia zapewni im uczelnia. Władze rozważają zwiększenie liczby oraz możliwości ich finansowania.
Myślimy o czymś, co roboczo nazywamy "centrum doskonałości dydaktycznej", które będzie oferować szkolenia kierowane do wszystkich grup pracowników, a także studentów. Pracujemy nad projektem, który mamy nadzieję, ruszy na początku 2026 roku. Chcielibyśmy stworzyć jednostkę, której celem będzie gromadzenie zasobów – bo takie mamy na uniwersytecie, ale są one w niedostatecznym stopniu wykorzystywane – mówi prof. Moczkodan. – Po pierwsze: chcemy, by ludzie chcieli się dzielić swoimi kompetencjami, które już zdobyli, pod drugie – wyszkolić kadrę w zakresie tych umiejętności, których nie mamy, a są pożądane.
– Taką platformą już w niedalekiej przyszłości może być Uniwersytet Otwarty, który w naszych założeniach będzie skierowany nie tylko na zewnątrz, ale i do wewnątrz – do naszej społeczności. Oferta w dużej mierze będzie odpowiadała naszym uniwersyteckim potrzebom – dodaje prof. Wałachowska
Prorektorka podkreśla, że już dzieje się sporo w tym obszarze i władze reagują na potrzeby pracowników UMK. Rozpoczęły się m.in. szkolenia dotyczące wykorzystania sztucznej inteligencji na uczelni – są obecnie priorytetem, ponieważ pracownicy różnych grup zgłaszali chęć nabycia kompetencji z tej dziedziny.
Bolączką ankietowanych, na co zwraca uwagę Rada, jest nierównomierne rozłożenie obowiązków wśród pracowników przy zachowaniu takiego samego wynagrodzenia – dotyczy to wszystkich grup pracowniczych.
Część pracowników ma poczucie nadmiarowości wykonywanych zadań połączone z brakiem odpowiadającego jej wynagrodzenia. W tym przypadku satysfakcjonujące rozwiązanie, po wcześniejszych analizach, powinno zostać wypracowane w porozumieniu ze związkami zawodowymi – mówi prof. Wałachowska.
– To dość trudne, ale gdyby udało się to zmienić, to myślę, że dla wielu pracowników będzie to wyraźnym sygnałem, że mają sprawczość, że władze ich słuchają. To wyraźny problem, na który zwracają uwagę, dlatego rekomendowaliśmy władzom rektorskim zajęcie się tą kwestią - daje prof. Moczkodan.
Sprawdzam!
Uczelniana Rada ds. Jakości Kształcenia tuż po rozpoczęciu kadencji (2024-2028) postawiła sobie trzy podstawowe cele.
– Po pierwsze chcemy szukać – i znaleźć – rozwiązania, które przyczynią się do wzrostu zwrotności ankiet. Uważamy, że drogą do tego jest lepsze komunikowanie, kto do czego się zobowiązuje i jakie to przyniosło rezultaty – mówi prof. Moczkodan. – Po trzecie, rekomendacje muszą być adresowane do właściwych osób, na właściwy poziom kompetencji i odpowiedzialności. I musi powstać mechanizm sprawdzania. Jeśli uda nam się to połączyć w jeden sprawny mechanizm (zakładam, że potrzebujemy na to dwóch lat), mamy nadzieję, że przyczyni się do wzrostu zaufania do władz.
Władze rektorskie zapewniają, że dołożą starań, by rekomendacje zostały wdrożone, a tym samym jakość kształcenia podniesiona.
Chcę Państwa zapewnić, że ja i mój zespół jesteśmy zdeterminowani, by system, którego pierwotnym celem było stałe podnoszenie zarówno jakości kształcenia, jak i Państwa satysfakcji z nauki i pracy – ulepszyć. Zobowiązuję się do przedstawienia wyników działań w tym zakresie – z podaniem ilościowych i jakościowych wskaźników – w marcu 2026 roku – zadeklarował w liście do uczelnianej społeczności rektor UMK prof. dr hab. Andrzej Tretyn.
Kluczowe rekomendacje Uczelnianej Rady ds. Jakości Kształcenia – na podstawie wyników OZD, BLA i BSP
1. Zmiana funkcjonowania rekomendacji
Rekomendacja: Rada ds. Jakości Kształcenia każdego roku przekazuje Władzom Uczelni nie więcej niż pięć kluczowych rekomendacji celem ich realizacji. Rekomendacje dotyczą poziomu uczelni i nie obejmują działań, które mogą być podjęte przez dziekanów poszczególnych Wydziałów.
2. Działanie na rzecz zwiększenia zwrotność ankiet studenckich w badaniu OZD
Rekomendacja: Rada ds. Jakości Kształcenia rekomenduje opracowanie w porozumieniu z Samorządem Studenckim formy nagrody dla studentów tych Wydziałów, które uzyskają najwyższy stopień zwrotności ankiet. Nagrodą powinien być wolny dzień (tzw. rektorski) ogłaszany w terminie uzgodnionym z dziekanem danego Wydziału. Nagrodzone mogą być np. trzy Wydziały (biorąc pod uwagę wszystkie) lub jeden najlepszy z kampusy bydgoskiego i dwa najlepsze z kampusu toruńskiego.
3. Szkolenia dla pracowników (także administracji), studentów i doktorantów
Rekomendacja: Rada ds. Jakości Kształcenia rekomenduje powołanie jednostki ogólnouczelnianej, skupiającej profesjonalną kadrę trenersko-szkoleniową rekrutowaną spośród pracowników uczelni, a także koordynującą działania na rzecz budowania bazy szkoleń i przeprowadzania ich w ramach możliwości (środki z funduszy zewnętrznych oraz środki z funduszy uczelni).
4. Praktyczny charakter zajęć dydaktycznych, praktyki studenckie
Rekomendacje: 1. Zmiana w obszarze komunikacji ze studentami – wdrożenie rekomendacji Zespołu ds. wdrażania celu oper. II.3 (17.01.2024 r.) dotyczących zakładek, które mają być utworzona na stronie głównej UMK ("Dla biznesu", "Praktyki zawodowe", "Prace dyplomowe i projekty studenckie realizowane we współpracy z podmiotami zewnętrznymi"). 2. Wypracowanie strategii zwiększania udziału wymiaru praktycznego w kształceniu podstawowym (we współpracy z dziekanami).
5. Ocena wkładu pracy
Rekomendacje: Opracowanie w porozumieniu ze związkami zawodowymi sposobów pomiaru i doceniania (wynagradzania) zróżnicowanych obowiązków.
