Humanistyka i sztuka [2025-12-11]

Miliony na humanistykę

— Redakcja

Dwa zespoły badawcze z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu otrzymały granty Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Łącznie na projekty z Wydziału Nauk Historycznych i Wydziału Humanistycznego przeznaczono ponad 2,5 mln zł.

Granty dla obu zespołów w programie Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki zostały przyznane w module "Dziedzictwo Narodowe". Do konkursu zgłaszane są projekty badawcze o szczególnym znaczeniu dla narodowego, europejskiego lub światowego dziedzictwa kulturowego bądź kultury współczesnej.

Zespół pod kierunkiem prof. dr. hab. Romana Czai z Wydziału Nauk Historycznych otrzymał grant NPRH na opracowanie Atlasu Historycznego Miast Polskich. Projekt stanowi część międzynarodowego przedsięwzięcia European Historic Towns Atlases realizowanego pod patronatem naukowym Międzynarodowej Komisji Historii Miast. Do kanonu edytorskiego należą także: współczesna mapa miasta w skali 1:10 000, historyczna mapa regionu w skali od 1:25 000 do 1:100 000, mapa rozwoju przestrzennego miasta, edycja map i widoków miasta z okresu XVI-XX wieku oraz zdjęcia lotnicze. Do Atlasu włączane są również mapy autorskie prezentujące wyniki badań urbanistycznych i socjotopograficznych. Uzupełnieniem jest część tekstowa przedstawiająca dzieje miasta ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju przestrzennego i wyników badań urbanistycznych oraz opis reprodukcji i wskazówki bibliograficzne.

Nad projektem pracują: prof. dr hab. Roman Czaja (kierownik grantu),  dr hab. Krzysztof Kwiatkowski, prof. UMK, dr Radosław Golba, dr Cezary Kardasz, dr Anna Maleszka i dr inż. Agnieszka Pilarska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, a także: prof. dr hab. Rafał Eysmontt, prof. dr hab. Mateusz Goliński, dr hab. Dagmara Adamska, prof. UWr, dr hab. Romuald Kaczmarek, prof. UWr i dr Radosław Gliński z Uniwersytetu Wrocławskiego, dr Michał Słomski z Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN oraz mgr Marcin Siehankiewicz. Grant przyznany przez NPRH na projekt wynosi 1 287 998,40 zł.

Naukowcy podejmą się opracowania siedmiu nowych zeszytów AHMP: Gniewu, Starogardu Gdańskiego, Dąbrówna, Rypina, Łowicza, Dzierżoniowa i Jaworu. Publikacji efektów prac, czyli atlasów w formie papierowej i cyfrowej, należy spodziewać się w 2030 roku. Nowe projekty dołączą do opublikowanych dotychczas pięćdziesięciu zeszytów AHMP, z którymi można zapoznać się na stronie Atlasu Historycznego Miast Polskich.

Nagrodzony grantem NPRH został także projekt zespołu prof. dr. hab. Mirosława Strzyżewskiego z Wydziału Humanistycznego. Badacze zajmą się zgromadzeniem, opracowaniem i wydaniem pierwszej w zbiorowej edycji monografii zawierającej wszystkie prace Maurycego Mochnackiego, przedstawiającej jego dorobek literacki, filozoficzny, historyczny i polityczny. Rozproszone dotąd pisma Mochnackiego wymagają gruntownego przygotowania w jednolitej formie i nowoczesnym opracowaniu, w zgodzie ze współczesną krytyką tekstową i edytorstwem naukowym. Warto dodać, że Mochnacki został doceniony przez Sejm RP, który ogłosił go patronem 2023 roku, doceniając jego dokonania na wielu polach: był politykiem, patriotą, pisarzem, współtwórcą polskiego romantyzmu, animatorem kultury i emigrantem politycznym po powstaniu listopadowym. Proponowane opracowanie udokumentuje wszystkie te aspekty życia i twórczości Mochnackiego, akcentując przede wszystkim rolę narodowego pisarza i postaci niezwykle ważnej dla tradycji niepodległościowej, a także krytyka literackiego i filozofa kultury, co "wiał ku Polsce zdrowie".

Książkowe wydanie "Pism wszystkich" Mochnackiego zostanie dopełnione cyfrowym archiwum rodzinnym autora, w którym prezentowane będą nieznane dotąd dokumenty z archiwów prywatnych oraz polskich i zagranicznych bibliotek (m.in. listy, genealogia rodu, dokumenty polityczne, materiały związane z jego rodzicami i rodzeństwem). Docelowo w archiwum dokumentującym życie i twórczość Mochnackiego oraz kręgu jego najbliższej rodziny zostanie opublikowane ok. 2 tys. skanów pogrupowanych tematycznie.

Głównymi wykonawcami w projekcie są prof. dr hab. Mirosław Strzyżewski (kierownik grantu) oraz dr hab. Magdalena Bizior, prof. UMK z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (kierownik grantu), prof. dr hab. Zbigniew Przychodniak z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. dr hab. Elżbieta Dąbrowicz z Uniwersytetu w Białymstoku. Sekretarzem grantu jest dr Agnieszka Markuszewska z UMK. Za przygotowanie cyfrowego archiwum rodzinnego Mochnackich będą odpowiadać pracownicy Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu: dr Milena Śliwińska, dr Liliana Lewandowska oraz dr Dominik Piotrowski.

Projekt został bardzo wysoko oceniony i otrzymał pełne finansowanie (1 283 089,30 zł). Wydanie pism Maurycego Mochnackiego to trzeci projekt prof. Strzyżewskiego, na który uzyskał grant NPRH i którego jest kierownikiem.

Pełne wyniki konkursu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki