Humanistyka i sztuka [2022-08-24]

Wakacyjne pogawędki filozoficzne

— Redakcja

O prowizorce, powtarzalności historii i dalekich podróżach można posłuchać w ostatnich odcinkach "Pogawędnika filozoficznego". Podcast realizują pracownicy Instytutu Filozofii UMK.

Dr hab. Marcin Zdrenka, prof. UMK w ostatnim z lipcowych odcinków "Pogawędnika filozoficznego" podejmuje temat prowizorki, czyli tymczasowego i byle jakiego rozwiązania jakiegoś problemu. Jest to jednak prowizorka specyficzna, bo dotycząca etyki. W nagraniu prof. Zdrenka nawiązuje do początków drogi budowania systemu filozoficznego przez Kartezjusza. Jak pisał, nie sposób zacząć budowania nowego domu, dopóki nie postawimy sobie na placu budowy jakiejś małej przybudówki, jakiegoś małego schronienia, które będzie pełniło funkcję tymczasową, póki właściwy dom nie zostanie ukończony. Drugim bohaterem odcinka jest nieco starszy Michel de Montaigne, autor słynnych "Prób", który nie chciał budować wielkich systemów etycznych, ale żywo interesował się problemem dobrego i cnotliwego życia. Od tymczasowości systemu Kartezjusza i prób oraz improwizowania myślowego Montaigne'a nad dobrym życiem prof. Zdrenka przechodzi do rozważań, czy rodzime słowo "prowizorka" może się przydać dla zrozumienia przemyśleń obu myślicieli, ale także podejmowania naszych własnych wyzwań moralnych.

"O jutrze, które nigdy nie nadeszło" to tytuł kolejnego odcinka "Pogawędnika filozoficznego". Prof. Adam Grzeliński zaprasza w nim na opowieść o wybranych ideach ciągłości historii, jej zrozumiałego początku i wyobrażalnego kresu. Zastanawia się, dlaczego takie wizje są pociągające i co decyduje, że tak często okazują się nierzeczywiste. Czy ma rację amerykański filozof George Santayana, który powiada, że ci, którzy nie znają historii, skazani są na jej powtórzenie? Czy rzeczywiście historia ma swój porządek, który sprawia, że można do niej wrócić, a ona zaś można nas o czymś pouczyć? Czy taki porządek miałby wieść do jakiegoś celu możliwego do wyobrażenia? Niejednokrotnie taki kres wyobrażano sobie jako triumf rozumności i wolności. Kiedy inny amerykański filozof - Francis Fukuyama - ogłosił pod koniec XX wieku koniec historii, wydawało się, że happy end jest na wyciągnięcie ręki, ale wyciągnięta ręka trafia w próżnię. Historia potoczyła się dalej.

Ostatni odcinek podcastu dotyczy Afryki i podróżowania. Wóz transmisyjny "Pogawędnika filozoficznego" dotarł do Kawęczyna pod Warszawą, gdzie właśnie zakończyło się coroczne święto muzyki afrykańskiej - African Beats Festival. Gościem odcinka jest Krzysztof Werema, archeolog, podróżnik i artysta fotograf. Jego ostatni projekt to prezentowane podczas festiwalu prace będące rezultatem wyprawy do Sudanu Południowego pt. "Po obu stronach Białego Nilu". W odcinku Krzysztof Werema opowiada o wyzwaniach stojących przed chcącymi odwiedzić odległe zakątki Afryki, jak wygląda spotkanie z rdzennymi mieszkańcami, a także o afrykańskim życiu poza czasem, istocie podróżowania i o tym, czym jest spotkanie z innym człowiekiem.

Wszystkie odcinki "Pogawędnika filozoficznego" są dostępne w serwisie Spotify oraz na stronie pogawednik_filozoficzny.buzzsprout.com.